Stardust

Rating: ****/*****, or 8/10

Een sprookje zonder franchise-ambities

Dankzij het succes van de Lord of the Rings en Harry Potter reeksen is de interesse voor het fantasy-genre weer helemaal terug van weggeweest, na in de jaren negentig grotendeels afwezig te zijn gebleven. Aangezien het wapengekletter en getover van beide grootse franchises vele miljoenen oplevert dicteert de hebzuchtige marktstrategie van Hollywood dat er meer van hetzelfde stramien gemaakt moet worden om maar zoveel mogelijk winst uit het genre te persen. Tot dusverre heeft deze tactiek echter nog geen boeiende films opgeleverd, met het beschamend slechte Eragon als voorlopig dieptepunt. Die film had studio Fox een nieuwe blockbuster-reeks moeten opleveren, maar na deze flop valt dat (gelukkig!) te vergeten. Over een paar maanden is het de beurt aan The Golden Compass om het op fantasie beluste publiek opnieuw te bekoren en hopelijk een kassucces te worden, of Eragon te volgen in de bodemloze put der vergetelheid.

Te midden van alle beslissende slagen tussen Goed en Kwaad in verbluffend mooi vormgegeven fantastische landschappen vol merkwaardige digitale wezens die de recente golf aan fantasy-films ons voorschotelt vergeten we bijna dat het ook anders kan. Gelukkig is er nu Stardust om ons hieraan te herinneren. Dit keer geen overdreven episch verhaal of overdaad aan peperdure effecten, maar een bescheiden relaas over een verlegen jongeman die, om het hart van zijn geliefde te winnen, in een magische wereld terechtkomt en daar zijn ware aard ontdekt. Het geheel is voorzien van een aanstekelijk humoristische toon die in het merendeel van het fantasy-genre ontbreekt en impliceert dat dit sprookje, ondanks enkele wijze levenslessen die het behelst, niet al te serieus genomen hoeft te worden.

Tristan Thorn (de heerlijk naïeve Charlie Cox) groeit op in het dorpje Wall, dat, zoals de naam al aangeeft, gekenmerkt wordt door een muur; een gat hierin zou een portaal naar een magisch koninkrijk vormen. Om de liefde van het hooghartige verwende kreng Victoria (Sienna Miller) te verkrijgen betreedt Tristan de toverachtige wereld, op zoek naar een gevallen ster om aan haar te doneren in ruil voor haar hand. Echter, de ster blijkt een wonderschone dame genaamd Yvaine (Claire Danes schittert als dit hemels lichaam), die geenszins van sprake is een huwelijkspresentje te worden en veel liever terugkeert naar het firmament waar ze vandaan kwam. Op de vlucht voor de boosaardige heks Lamia (Michelle Pfeiffer, die zich zichtbaar kostelijk amuseert als de kwade feeks) die Yvaines hart nodig heeft om haar jeugd terug te krijgen, moet het duo samenwerken, wat uiteraard leidt tot Tristans herziene kijk op liefde en Yvaines inzicht dat een menselijk leven met de juiste persoon zo slecht nog niet is.

De zaak wordt gecompliceerd als de arrogante prins Septimus (een overtuigend sinistere Mark Strong) ook op de ster blijkt te jagen, die hem zal helpen de troon van zijn vader over te nemen, als hij de competitie met zijn broers overleeft. De oude koning (prima kleine rol voor fossiel Peter O'Toole) zag graag dat zijn zoons elkaar afmaakten in hun strijd om de heerschappij, waar Septimus in uitblonk, maar hij moet ook het kroonjuweel zien te bemachtigen dat Yvaine uit de lucht haalde en zij nu om haar nek draagt. Uiteraard belanden Tristan en Yvaine op hun vlucht in de ene na de andere fantastische belevenis, met als hoogtepunt een treffen met de alom gevreesde luchtpiraat kapitein Shakespeare (Robert de Niro, eindelijk weer in een rol die wel in het geheugen blijft hangen, zij het om andere redenen dan we van hem gewend zijn) die er een geheim nichterig leven op nahoudt.

In regie van de talentvolle Matthew Vaughn ontwikkelt Stardust zich tot een heerlijk sprookje dat zich niet bezighoudt met Grote Zaken en epische queestes waarvan het fantasy-genre zich recentelijk al te vaak bedient. Vaughn toont zich een kundig regisseur, wat opmerkelijk is aangezien dit slechts zijn tweede film is. Het is Stardust echter niet aan te zien, want de film kan zich ondanks zijn redelijk lage budget moeiteloos meten met de meeste grote blockbusters van de laatste jaren. Desondanks laat Stardust ook hier en daar een steekje vallen en zijn de visuele effecten niet altijd even vlekkeloos, maar door het amusante verhaal, het prima acteerwerk en de kostelijke humor is dat snel vergeven. Vooral dat laatste aspect is een openbaring, want het werd node gemist in het genre tot dusverre. De humor in Stardust neemt bij vlagen satirische vormen aan, spelend met de bekende weg in het genre door overdreven variaties op de heks, de prins en dergelijke archetypen neer te zetten, zonder de typische glans van een sprookje te verliezen.

Stardust is een bekoorlijke vertelling uit het rijk der fantasie voor jong en oud dat de heden ten dage heersende conventies van het genre op de hak neemt zoals het al even geslaagde The Princess Bride dat twintig jaar eerder deed. De film laat zien dat een grootscheepse, overdadige aanpak niet noodzakelijk is om een fantasy-film die een wijd publiek aan moet spreken te vervaardigen. En waar teveel andere genrefilms (zoals het eerder genoemde Eragon en het al even deplorabele The Chronicles of Narnia) de laatste tijd overduidelijke franchise-aspiraties hebben en slechts dienen als opstapje voor een hele reeks soortgelijke meuk om in te haken op recent succes binnen dit genre, laat Stardust blijken daar geen behoefte aan te hebben door in twee uur tijd een prima afgerond verhaal te vertellen dat duidelijk geen vervolg zal krijgen en dat bovendien niet nodig heeft. Hopelijk neemt Hollywood Vaughns boodschap aan en richt ze zich minder op product-marketing en meer op inhoud, dan volgt dat gewenste succes ongetwijfeld later wel.