Rescue Dawn

Rating: ****/*****, or 8/10

Cursus hoopvol overleven met Christian Bale

Christian Bale is een man van extremen. Nadat hij zichzelf volledig uitgehongerd en uitgemergeld had voor The Machinist moest hij zichzelf qua spieren fors oppompen om Batman te spelen in Batman Begins. Nu mag hij hetzelfde kunstje een tweede keer uithalen om de gemaskerde wreker opnieuw te vertolken in The Dark Knight, nadat hij zich eens temeer tot levend skelet heeft gereduceerd voor Rescue Dawn. Of een dergelijk ritme gezond genoemd kan worden is nog maar zeer de vraag, maar het geeft wel aan dat Bale zijn vak als acteur serieuzer neemt dan het merendeel van zijn collega-steracteurs.

Bale speelt in Rescue Dawn de rol van Dieter Dengler, een Amerikaans piloot van Duitse komaf die in 1965 boven Laos wordt neergehaald tijdens een geheime missie tegen de Vietcong. Hij overleeft het neerstorten maar wordt vervolgens tot krijgsgevangene gemaakt, gruwelijk gemarteld en maandenlang in een gevangenenkamp vastgehouden, waar hij lotgenoten aantreft die daar al jaren vastzitten en zowel psychisch als lichamelijk afgestompt zijn. Uiteindelijk weet hij zijn kameraden over te halen een gewaagde ontsnapping uit te voeren, maar daarop blijkt het overleven in de jungle minstens zo zwaar en afmattend als het kampleven te zijn.

Onder regie van Werner Herzog vertolkt Bale Dengler met zijn gebruikelijke kwaliteit. Hoewel zijn fysieke gestalte ongetwijfeld de meeste aandacht trekt levert hij ook in de overige facetten van zijn optreden een geslaagde prestatie af. Bale speelt Dengler als een wat naïeve, dromerige knul die het hele conflict rond Vietnam maar weinig kan schelen, laat staan dat hij weet wat er überhaupt aan de hand is: vliegen, dat is waar het hem om te doen is. Zijn jongensdroom om piloot te worden is eindelijk uitgekomen, slechts om tijdens zijn eerste missie al tot een vroeg einde te komen. Vervolgens moet hij de vele folteringen van zijn bewakers het hoofd bieden. Ondanks de hoeveelheid narigheid die Herzog ons hierbij toont blijft Bale de rol van charmante optimist spelen, in plaats van te vervallen in zijn gebruikelijke rol van mompelende zwartkijker die in zijn werk doorgaans de boventoon voert. Dengler blijft erbij dat hij zal ontsnappen, overleven en terugkeren, ook al hebben zijn medegevangenen die hoop allang opgegeven. Toch weet hij hen ervan te overtuigen een poging te wagen.

Naast Bale spelen ook Steve Zahn en Jeremy Davies een overtuigend spel als Denglers gebroken kampgenoten. Vooral voor Zahn mag dit opmerkelijk genoemd worden, aangezien hij zich doorgaans getypecast ziet als komische sidekick (Sahara, Employee of the Month). Desondanks weet hij zich tegen de verwachtingen in te handhaven als de volledig afgematte Duane, die uiteindelijk met Dengler de jungle (waarvoor het oerwoud van Thailand een prachtig decor vormt) in vlucht. Hij weet de verslagenheid en desillusie van hoop door twee jaar gevangenschap, evenals het sprankje vertrouwen op een goede afloop dat Dengler in hem inspireert, voortreffelijk neer te zetten. Davies (Solaris, Dogville) echter speelt de rol van Duane's tegenpool, de instabiele Gene die blijft volhouden dat het beter is af te wachten tot het gezelschap vrijgelaten wordt en sabotage van Denglers vluchtpogingen niet schuwt. Ook hij levert een tour-de-force af en zet een personage neer dat door zijn lafheid al snel onze sympathie verliest, hoewel we zijn standpunt volledig begrijpen: een mislukte vluchtpoging van een enkeling kan immers de dood van alle gevangenen betekenen.

Voor regisseur Herzog is het onderwerp van Rescue Dawn niets nieuws. Al in 1997 produceerde hij de documentaire Little Dieter Needs to Fly, waarin hij Denglers martelgang uit de doeken deed. Als zodanig lijkt Rescue Dawn voor hem een herhaling van zetten, maar we vergeven het hem, want met deze tweede variatie op het thema levert hij een spannende en aangrijpende film af die zich moeiteloos kan meten met diens voorganger, alsmede met andere geslaagde Vietnam-films. Desondanks is het waarschijnlijk dat niet iedereen de inhoud van Rescue Dawn volledig kan appreciëren: de film bevat schokkende scènes van marteling en ontberingen. 'Waterboarding', mieren, stront, mitrailleurs en wormen eten: Bale krijgt het allemaal over zich heen (en lang niet alles is in scène gezet) maar weet het te doorstaan zonder de hoop te verliezen. In die zin is Rescue Dawn een lofbetoon aan de overlevingsdrang van de optimist: Dengler vliegt, verliest zijn vleugels en krijgt te maken met onvoorstelbare wreedheden, maar niets zal hem ervan weerhouden opnieuw te vliegen en zijn droom te leven. Met een dergelijke hoopvolle boodschap is niets mis. En die prachtige beelden van het Thaise natuurschoon krijg je er gratis bij.