Repo Men

Rating: **/*****, or 4/10

Het mes moet in de macht van de medische multinational

Het meest gewaardeerde kenmerk van sciencefiction is dat zij haar publiek een spiegel van onze huidige maatschappelijke angsten en frustraties voorhoudt. Het aanbod aan sciencefictionfilms die een sociaal thema aankaarten en de erover heersende discussies onder de loep nemen is groot, zowel het deel van het genre dat het op serieuze toon belicht (zoals de zelfontplooiing van kunstmatige intelligentie in Blade Runner) als dat deel dat er op meer satirische wijze op inhaakt (bijvoorbeeld de rol van de media in Starship Troopers). Repo Men is zo'n sciencefictionfilm, maar blijkt niet te kunnen kiezen tussen ernst en persiflage, en schiet daardoor op beide punten flink naast het doel.

Nu het zorgstelsel in het Amerika van Obama geherdefinieerd gaat worden en medische hulp beschikbaar is voor mensen die daar helemaal niet om gevraagd hebben, terwijl de uit de hand gelopen rol van hebzuchtige multinationals in het kapitalistische systeem alom zichtbaar wordt, legt Repo Men de sociale angsten rondom de combinatie van beide ontwikkelingen bloot. In het naargeestige toekomstbeeld dat de film ons voorschotelt levert een medische corporatie in een moreel failliete samenleving op bestelling allerhande kunstorganen. De prijs en de rente op afbetaling hiervoor zijn al niet mals, maar diegenen die niet op tijd kunnen afbetalen zitten in wel heel diepe problemen: hun vervangende organen worden letterlijk teruggenomen door zogeheten 'Repossession Men', die zonder wroeging het eigendom van het bedrijf uit de spartelende lichamen van hun slachtoffers snijden. In deze grauwe toekomst blijken mensenlevens minder waard dan de artificiële ingewanden die hen doen blijven draaien.

Remy (Jude Law) is zo'n 'Repo Man' en geniet samen met zijn beste vriend Jake (Forest Whitaker, die zichtbaar geniet van zijn plastische rol) elke dag weer van zijn beroep. Desondanks is hij voornemens het op te geven en voor een kantoorbaantje in te ruilen om het zijn vrouw (onze eigen Carice van Houten in een kleine maar puike rol) naar de zin te maken. Immers, het komt geen enkel huwelijk ten goede als manlief steeds weer op pad moet om mensen kapot te snijden en bebloed thuis komt. Jake begrijpt Remy's keuze niet, want is hun werk niet de leukste baan die er is, en is Remy niet de beste agent die het bedrijf in dienst heeft? En zo moet Remy kiezen tussen zijn vrouw en kind enerzijds en de innige band met zijn beste maatje anderzijds.

De knoop wordt onbedoeld voor hem doorgehakt als een operatie verkeerd verloopt met explosieve gevolgen en Remy in een ziekenhuisbed wakker wordt met vervangende organen. Men zou denken dat het bedrijf een efficiënte werknemer als hem te vriend zou willen houden, maar zelfs Remy blijkt zich te moeten schikken naar de strenge afbetalingsregeling en het doorgaans onvermijdelijke gevolg. Uiteraard wacht Remy niet af tot zijn vroegere collegae voor de deur staan een gaat hij op de vlucht, samen met de verslaafde Beth (een nogal geforceerde rol van Alice Braga) die hij van een overdosis redt en in wie hij een zielsverwant herkent, voor wie hij zijn vrouw opvallend snel inruilt als die hun echtverbintenis verbreekt na Remy's ongeluk (de geloofwaardigheid van hun huwelijk wordt zo te makkelijk ondermijnd).

Het is geen nieuw gegeven voor het genre; een agent in dienst van een fout systeem die hiervan zelf het slachtoffer wordt en vervolgens de benen neemt in de hoop een manier te verzinnen om het ten val te brengen, ondertussen achtervolgd door zijn voormalige vrienden in een aaneenschakeling van actiescènes. De voor de hand liggende vergelijking met Steven Spielbergs Minority Report is zo gemaakt – inclusief de wel heel overeenkomstige onvoorspelbare ontknoping van beide films, die in Repo Men echter niet op dubbelzinnige wijze geleverd wordt, maar juist recht 'in-your-face', waardoor het allerminst op zijn plaats lijkt – maar regisseur Miguel Sapochnik is geen Spielberg. Repo Men is zijn regiedebuut, en hoewel hij zich een bekwaam actieregisseur toont speelt het rommelige script hem parten. De film weet domweg geen balans te slaan tussen serieus en satirisch, waardoor het bij vlagen het één of het ander blijkt, en dat wringt.

Aan het uitgangspunt ligt het niet. De genadeloze handel in kunstorganen met de weerzinwekkende gevolgen voor wanbetalers had een uitstekende film kunnen opleveren, maar de ernst die de film in de ene scène aan de dag legt wordt in de volgende even makkelijk onderuitgehaald. Blijkbaar meende Sapochnik dat het overdadige gehak en geknip in mensenlichamen steeds gepaard moet gaan met een overdreven luchtig toontje om aan te geven dat de makers van de film het zo slecht niet bedoelen. In deze context wordt het hoogtepunt van de film geleverd in een wederzijdse snijpartij tussen Remy en Beth die gedwongen worden elkaar open te snijden om hun kunstorganen te kunnen scannen: Sapochnik brengt deze bloederige dubbele penetratie in beeld als een gemeend poëtisch orgiastische sensatie waar het duo zowel intens van geniet als zwaar onder lijdt. Cinematisch dichtwerk terzijde, het sluit niet uit dat het merendeel van de vergelijkbare scènes desondanks uitermate expliciet in beeld gebracht wordt en de toeschouwer gedrenkt wordt in vaak nodeloze gore.

Repo Men had een interessante en waardige toevoeging aan het sciencefictiongenre kunnen vormen, maar het resultaat blijkt een chaotische mix tussen serieuze ideeën en satire, waardoor de film het ene moment ernstig en gemeend en het andere (onbedoeld) grappig is. Voeg daar een rommelig plot met een einde dat vals aanvoelt in het licht van het voorafgaande, plus een overdaad aan smerig hakwerk à la Saw, aan toe en het levert een flinke blunder voor het genre op. Desondanks zou het genre de achterliggende thema's rond medische wetenschap en macht van de multinationals niet links moeten laten liggen, want het kan ongetwijfeld een betere film opleveren in handen van een ervaren schrijver en capabel regisseur. Zet ten eerste dat mes eens flink in het scenario, en snij het open totdat alle gekunstelde rommel eruit ligt en dood bloedt...